Ruch Miejski

OD GRUPY NIEFORMALNEJ DO FUNDACJI

Inicjatywa WrObywatel narodziła się w kwietniu 2015 r. podczas jednego ze spotkań grupy Wyspa Słodowa 7 w podwórzu Spółdzielni Socjalnej PANATO we Wrocławiu. Pomysł na Inicjatywę był taki, aby podjąć działania, które miałyby zintegrować różne grupy nieformalne i NGO, które działają na rzecz Wrocławia, i które zajmują się polityką miejską.

IDEA WROBYWATELA

„WrObywatel to oddolna i w pełni niezależna inicjatywa grupy mieszkańców, którym zależy na własnym mieście. Naszym priorytetem jest zwiększanie zainteresowania Wrocławian różnymi aspektami miasta, w którym żyją. Wierzymy, że poprzez pozytywne zaangażowanie mieszkańców w kształtowanie miasta wspólnie przyczyniamy się do jego rozwoju. Nasza inicjatywa jest ponadpokoleniowa i ponadpartyjna.”

Pierwszym przedsięwzięciem podjętym przez Inicjatywę było zorganizowanie I seminarium pn. „WrObywatel – partycypacja, dialog, przyszłość”, które odbyło się 20 maja 2015 r. w Centrum Sektor 3 we Wrocławiu. We wrześniu 2015 r., po udziale w IV Kongresie Ruchów Miejskich w Gorzowie Wielkopolskim, Inicjatywa WrObywatel przyjęła 15 TEZ MIEJSKICH, które stały się kierunkowskazem działań.

Do marca 2017 r. Inicjatywa WrObywatel zorganizowała m.in.:

Apel o ogłoszenie konsultacji społecznych w sprawie zagospodarowania Zajezdni Dąbie – 10 lipca 2015 r.
Debata „Oblicza wykluczenia społecznego” – 23 maja 2016 r. – z udziałem Andrzeja Ptaka (MiserArt – Strefa Kultury / Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta), Macieja Mandelta (Nomada Stowarzyszenie na rzecz integracji społeczeństwa wielokulturowego), Roberta Reisigová-Kielawski (Koalicja Wrocław Wita Uchodźców) i Joanny Liebiedzińskiej (Partia Zieloni – koło wrocławskie).
Spotkanie o Prawie ! – 6 czerwca 2016 r. – z udziałem Katarzyny Batko-Tołuć i Kingi Kulik (Sieć Obywatelska Watchdog Polska).
Oblicza wykluczenia społecznego – 27 czerwca 2016 r. – z udziałem Aitora Gametxo Zabala z San Sebastian (Hiszpania) – wykład „Społeczność Głuchych w Hiszpanii i Katalonii – droga do wolności.
Ponadto, przedstawiciele grupy aktywnie uczestniczyli w spotkaniach miejskich dotyczących np. mieszkalnictwa, ochrony środowiska, rzeki Odry, czy Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego.

Przełom i połączenie z Fundacją

19 kwietnia 2017 r. Inicjatywa WrObywatel wydała oświadczenie o połączeniu się z Fundacją SOC TECH LAB (wcześniej: Fundacja Instytut Badań i Rozwoju Lokalnego):
„Wszystkich naszych sympatyków i osoby zainteresowane informujemy, że w dniu 19 kwietnia 2017 r. jako grupa nieformalna pn. Inicjatywa WrObywatel podpisaliśmy porozumienie z Fundacją Instytut Badań i Rozwoju Lokalnego o połączeniu się. Dotychczasowa formuła Inicjatywy WrObywatel okazała się niewystarczająca do realizacji zadań, które sobie postawiliśmy jako grupa. To m.in. brak osobowości prawnej, który uniemożliwiał nam zdobywanie środków na działania czy niepoważne traktowanie przez podmioty publiczne. Od teraz jesteśmy częścią ww. fundacji zachowując dotychczasową nazwę i logotyp. Jednocześnie, składamy podziękowania kol. Damianowi Wojciechowi Dudała za propozycję i umożliwienie tej „fuzji”. Dziękujemy również całemu zespołowi osób zaangażowanych w nasze działania – Ania N., Ania Z., Julia, Mateusz, Stanisław i Grzegorz. Wszystkiego dobrego na nowej drodze współpracy.”

Tym samym Fundacja SOC TECH LAB przyjęła 15 TEZ MIEJSKICH. W styczniu 2019 r. nazwa Inicjatywa WrObywatel stała się Programem WrObywatel jako grupa powiązanych projektów. Wykorzystywane dotychczas logotypy służą jako identyfikacja Programu prowadzonego przez Fundację. Strona internetowa w domenie wrobywatel.pl przestała oficjalnie funkcjonować. Obecnie przekierowuje na stronę Fundacji

15 TEZ MIEJSKICH
Gorzów Wielkopolski, 29 września 2015 r.

Wprowadzenie

Powołaliśmy Kongres Ruchów Miejskich, by wspólnie pokonywać przeszkody, których nie mogliśmy przezwyciężyć, działając lokalnie w naszych miastach – przeszkody w postaci niedoboru potrzebnych miastom krajowych regulacji prawnych, państwowych polityk, instytucji i procedur. Miasta potrzebują mądrej, dalekowzrocznej polityki miejskiej i dobrego prawa, dobrych praktyk i standardów. Potrzebują ich, by w miastach żyło się lepiej i by wyzwalał się skupiony w nich potencjał zrównoważonego rozwoju i aktywności obywatelskiej.
Kongres Ruchów Miejskich skupia organizacje, działaczki i działaczy miejskich podzielających przekonania na temat miast i ich rozwoju. Przekonania te stanowią nasz wspólny „miastopogląd”. Wartości, na których jest on oparty, to:
Rozwój zrównoważony w duchu Karty Lipskiej z 2007 r. – trwały, chroniący przestrzeń, przyrodę i inne zasoby, nastawiony na jakość życia ludzi.
Partycypacyjna demokracja miejska zapewniająca podmiotowość mieszkańcom i mieszkankom, obok woli większości oparta na prawach człowieka i ochronie mniejszości.
Społeczna solidarność strzegąca równości szans, sprawiedliwych relacji społecznych i gwarantująca słabszym wsparcie miejskiej społeczności.

TEZY MIEJSKIE rozwijają te wartości w odniesieniu do różnych obszarów życia miasta. To stwierdzenia dla nas najważniejsze, pod którymi podpisujemy się i którymi kierujemy się w naszych działaniach.

1. Mieszkańcy i mieszkanki mają niezbywalne prawo do miasta.

Jest nim prawo do korzystania z zasobów miasta i prawo do współdecydowania o najważniejszych sprawach miasta oraz mieszkanek i mieszkańców. Tych praw nie można nas pozbawić. Miasto jest dla mieszkańców, bo stanowi środowisko naszego życia, a biznes, władza i polityka winny służyć nam i miastu.

2. Demokracja miejska to dla nas nie tylko wybory, lecz ciągła partycypacja mieszkańców w realnym podejmowaniu decyzji o mieście, oparta na edukacji obywatelskiej.

By partycypacyjna demokracja miejska mogła dobrze działać, konieczne jest wypracowanie i wdrożenie potrzebnych narzędzi proceduralnych takich jak referenda lokalne, inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców, panele i sądy obywatelskie, planowanie partycypacyjne, konsultacje społeczne, budżet partycypacyjny i inne.

3. Budżet miasta musi trafnie wyrażać potrzeby i aspiracje mieszkańców, które określają oni w trakcie ciągłego, obywatelskiego dialogu.

Obok budżetów partycypacyjnych (zwanych także obywatelskimi) dotyczących niewielkiej części finansów miejskich mieszkańcy powinni mieć znaczący wpływ na decyzje o dużych wydatkach inwestycyjnych oraz długoterminowe plany finansowe miasta.

4. Podstawową powinnością wspólnoty miejskiej jest opieka nad słabszymi jej członkiniami i członkami, zgodna z zasadami społecznej sprawiedliwości.

W szczególności: przeciwdziałanie biedzie, wykluczeniu, bezdomności, wspieranie mieszkańców będących w potrzebie z innych powodów, chronienie mniejszości zagrożonych dyskryminacją.

5. Miasto ma wspierać lokalny biznes, który nie zawsze może konkurować z globalnymi korporacjami.

Energia gospodarcza mieszkańców, zwłaszcza ta realizująca się w handlu i usługach, sprzyja lokalnej akumulacji kapitału, rozwojowi i zamożności miasta oraz tworzeniu stabilnych więzi gospodarczych.

6. Dość umów śmieciowych – praca finansowana z miejskich środków publicznych powinna być wzorcowa pod względem warunków pracy i płacy.

Pozwalają na to klauzule społeczne stosowane w przetargach – ich wdrażanie to obowiązek władz.

7. Miasto ma zapewniać mieszkania dostępne dla najliczniejszej grupy przeciętnie zamożnych mieszkanek i mieszkańców – lokale komunalne oraz lokale w budynkach prywatnych.

Polityka mieszkaniowa ma gwarantować mieszkania socjalne najuboższym, obronę praw lokatorek i lokatorów, zaangażowanie miasta w powstawanie dostępnych mieszkań na wynajem i podnoszenie jakości istniejącego zasobu komunalnego. Dość monopolu komercyjnego budownictwa deweloperskiego mieszkań na sprzedaż na kredyt, ograniczającego dostęp do mieszkania dużym grupom ludności.

8. Jakość życia mieszkanek i mieszkańców zależy od zakresu, dostępności i poziomu usług publicznych, które ma zapewnić miasto – często nie sprzyja temu ich prywatyzacja lub komercjalizacja.

Usługi publiczne obejmują systemy transportu i inne usługi komunalne, edukację, służbę zdrowia, usługi opiekuńcze, opiekę społeczną, sport masowy i rekreację, kulturę i rozrywkę, i in.

9. Rozwój zrównoważony wymaga ochrony środowiska, zwłaszcza środowiska przyrodniczego, którego stan jest istotnym czynnikiem kształtującym warunki życia w mieście.

Podstawowymi wyzwaniami dla „miejskiej ekologii” są hałas, zanieczyszczenie powietrza i wody, emisyjna i marnotrawna energetyka i transport, rabunkowa gospodarka ziemią i wodą, zajmowanie terenów zieleni pod inwestycje, ubytek drzew, nadprodukcja niesortowanych i nieprzetwarzanych odpadów.

10. Transport zrównoważony musi opierać się na wysokiej jakości systemie powszechnie dostępnej komunikacji publicznej oraz ruchu pieszym i rowerowym, zmniejszając rolę transportu samochodowego.

Tylko wzmocnienie systemu komunikacji publicznej w integracji z ruchem pieszym i rowerowym, tworzy warunki sprawnego przemieszczania się w obrębie miast i obszarów metropolitalnych.

11. Dość chaosu! Ład przestrzenny warunkuje sprawne funkcjonowanie miasta, minimalizując konflikty interesów w przestrzeni, a troska o estetykę przestrzeni sprzyja dobrostanowi i atrakcyjności miasta.

Ład przestrzenny nie powstaje w wyniku niezależnych, jednostkowych decyzji inwestycyjnych konkurujących podmiotów biznesowych – przeciwnie, one go degradują na dużą skalę. Jest on efektem kompleksowej, świadomej polityki przestrzennej, miejskiej i krajowej.

12. Rewitalizacja zdegradowanych i historycznych obszarów miejskich to jedno z głównych wyzwań, przed którym stoją polskie miasta. Od sprostania mu zależy ich rozwój i podtrzymanie tożsamości.

Jest ona publicznym, zintegrowanym działaniem podejmowanym we współpracy z lokalną społecznością i w jej interesie, mającym kompleksowy charakter, nieograniczonym do remontów, obejmującym wymiar społeczny (nacisk na funkcję mieszkaniową), ekologiczny, gospodarczy i urbanistyczno-architektoniczny.

13. Kultura jest podstawą i źródłem miejskiego sposobu życia.

Misją miasta jest uczynienie wartości kultury dostępnymi dla ogółu mieszkanek i mieszkańców, nie tylko elit, także w zakresie przygotowania mieszkanek i mieszkańców do udziału w kulturze przez powszechną edukację. Powszechne uczestnictwo w kulturze czyni nasze życie lepszym, a miasto – atrakcyjnym.

14. Suburbanizacja – żywiołowe rozlewanie się strefy zurbanizowanej daleko poza miasto – to destrukcyjny, patologiczny proces, który należy powstrzymywać systemowo.

Suburbanizacja niszczy wieś i miasto, łamie zasady zrównoważonego rozwoju, jest sprzeczna z wizjami „miasta zwartego” i „miasta krótkich dróg”. Powoduje znaczne straty środowiskowe, ekonomiczne i społeczne – przez nadmiarową konieczność ciągłego przemieszczania się ludzi po wielkich obszarach oraz przesyłania towarów, transportowania wody, ścieków, opału, energii, odpadów, i in.

15. Potrzebna jest długofalowa dekoncentracja kraju, zwłaszcza instytucji publicznych, sprzyjająca rozwojowi całości jego obszaru.

Dekoncentracja polega na lokalizowaniu instytucji krajowych w różnych miastach, poza stolicą, a instytucji regionalnych także poza miastami wojewódzkimi. Ma wymiar społeczny, gospodarczy i kulturalny.

15. Potrzebna jest długofalowa dekoncentracja kraju, zwłaszcza instytucji publicznych, sprzyjająca rozwojowi całości jego obszaru.

TEZY NADZWYCZAJNE

I. Zbliżająca się katastrofa klimatyczna jest największym współczesnym wyzwaniem ludzkości. W szczególności staje ono przed miastami, które są odpowiedzialne za większość emisji gazów cieplarnianych / Czerwiec 2019, Ostróda & Iława

Miasta, wraz z rządami, globalnym biznesem oraz organizacjami międzynarodowymi muszą w zdecydowany sposób zaangażować się w działania mające zapobiec katastrofie klimatycznej. Wymaga to głębokich zmian dotychczasowego, marnotrawnego i niszczycielskiego sposobu życia, we wszystkich jego przejawach. Nie ogranicza się jedynie do kwestii ekologicznych, dotyczy urbanistyki, energetyki, transportu, konsumpcji i wyżywienia, organizacji życia społecznego, kultury i wartości.
Polityka klimatyczna miast powinna uwzględniać zarówno działania na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych jak i działania na rzecz adaptacji do postępujących zmian klimatu.

II. O wolności i demokracji miast / Czerwiec 2021, Lublin

Stadtluft macht frei – miejskie powietrze czyni wolnym

Wolne miasta wolnych obywateli demokratycznie samorządzących się to fundament naszej, europejskiej cywilizacji.
Miasta są źródłem, ale też gwarancją demokracji, praw człowieka i wolności obywatelskich, nie danych jednak raz na zawsze – potrzebują one ciągłej dbałości i ochrony. Wolność i demokratyczna samorządność miast nie mogą być podważane przez autorytarny populizm, ksenofobię, nacjonalizm i fanatyzmy religijne. I przez marketingowe manipulacje masowymi zachowaniami i świadomością ludzi – dla korzyści globalnych biznesów. Wymaga to poważnej mobilizacji dla obrony wolności miast i wolności w miastach, oraz podmiotowości mieszkańców.
Realna wolność miast zależy, obok polityki, od ich stabilnego finansowania, niepodlegającego koniunkturom i układom partyjnym. Miasta wytwarzające dużą większość wspólnego bogactwa nie mogą być traktowane paternalistycznie jak „roszczeniowy” klient władzy centralnej, tylko podmiotowo – jak publiczny partner w podziale środków.

III. Otwarte miasto równości, solidarności i tolerancji / Czerwiec 2021, Lublin

Miasto to nasz wspólny dom, mieszkańców i przybyszów, których dobrostanowi i pokojowi nie sprzyjają ostre podziały społeczne, napięcia i konflikty, nierzadko celowo sterowane.
Naturalne różnice społeczne nie mogą wyrażać się przez akty jawnej wrogości, agresji i pogardy, niszczącej pozytywne więzi i zaufanie między ludźmi oraz wobec instytucji. Uderza to zwłaszcza w najsłabszych, w mniejszości – jako „gorszym” grozi im często dyskryminacja i wykluczenie. Potrzebują więc oni szczególnej solidarności, obrony i wsparcia, ale bez agresji w „sprawiedliwym odwecie” za krzywdy. Sprzyjanie wzrostowi przemocy, choćby tylko werbalnej i symbolicznej, nie służy bowiem dobrej przyszłości – na powszednim hejcie wszystkich wobec wszystkich niczego nie da się zbudować.
Niezdolność do wspólnej egzystencji i dialogu równych choć różnych ludzi, środowisk i społeczności, bez podziału na lepsze i gorsze, bez wrogości i wykluczania – to dramat polskiej demokracji, także demokracji miejskiej. Otwarte, tolerancyjne miasto jest domem dla wszystkich, i każdy ma prawo być w nim u siebie. Potrzeba dziś wypracowania formuły współistnienia mimo różnic i odmienności, opartej na konsensusie i dialogu bez przemocy, w opozycji do dyktatu większości, której z pozycji siły „wolno wszystko”.