Na rynku lektur w zakresie społecznej odpowiedzialności, pojawiła się publikacja Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej pn. „Zrównoważony rozwój i społeczna odpowiedzialność organizacji. Przewodnik dla administracji centralnej”, pod redakcją L. Anam, P. Zygier, A. Saczuk i CSRinfo. Jak piszą autorzy, publikacja powstała w wyniku prac grupy roboczej ds. społecznej odpowiedzialności administracji, będącej częścią Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw – działającego przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. W zespole tym podejmowane są dyskusje między urzędnikami różnych resortów i urzędów centralnych o tym, jak należałoby wzmacniać postawy i praktykę społecznej odpowiedzialności w instytucjach i urzędach publicznych.
Nie ulega wątpliwości, że administracja publiczna mierzy się z nowymi zadaniami i wyzwaniami. Przede wszystkim dotyczą one unowocześnienia administracji, zastosowania nowoczesnych technologii cyfrowych w bieżącej działalności, podniesienia kompetencji urzędników oraz redukcji kosztów funkcjonowania instytucji. Nowe zadania i wyzwania administracji, zarówno centralnej, jak i samorządowej, leżą też we współpracy z różnymi interesariuszami, zwłaszcza z organizacjami pozarządowymi.
W dziale pn. Działania społeczne (str. 121 – 129, Rozdział „Wprowadzenie do zagadnień związanych z zaangażowaniem społecznym), możemy znaleźć obszerny punkt poświęcony współpracy z organizacjami pozarządowymi. Autorzy zwracają uwagę, że kształtowania warunków do społeczno-gospodarczego rozwoju kraju nie należy rozpatrywać jako wyłącznej domeny państwa. Podkreślają, iż odpowiedzialność w tym zakresie spoczywa na wszystkich aktorach procesów rozwojowych – zarówno na administracji każdego szczebla, jak też przedstawicielach sfery gospodarczej (przedsiębiorców i organizacji branżowych) czy reprezentantach sfery społecznej (organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego), którzy znają realne potrzeby naszego kraju i na nie odpowiadają. Ważne są wyzwania, które zostały wyraźnie zarysowane w średniookresowej strategii rozwoju kraju – Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w której sformułowano Cel Szczegółowy III zatytułowany Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu
i gospodarczemu. W myśl zapisów Strategii obywatele i gospodarka polska potrzebują dobrego prawa, sprawnej administracji oraz systemu skutecznego partnerstwa przy realizacji indywidualnych i zbiorowych przedsięwzięć podejmowanych w imię wspólnego dobra, tworzenia i umacniania więzi wspólnotowych. W tym kontekście szczególnie ważna jest współpraca administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi. Ta współpraca nie powinna jednak ograniczać się wyłącznie do konsultacji społecznych, dotyczących proponowanych rozwiązań legislacyjnych czy projektów/programów strategicznych. Powinna umożliwiać aktywny dialog z partnerami społecznymi już na etapie koncepcyjnym, gdy diagnozowane są konkretne problemy społeczne wskazujące na potrzebę przyjęcia odpowiednich rozwiązań regulacyjnych czy systemowych.
Organizacje pozarządowe powinny być traktowane jako partner administracji publicznej w wykonywaniu zadań społecznych, angażowany w realizację części zadań publicznych tam, gdzie jest to możliwe. Zadania zlecone organizacjom pozarządowym powinny wpisywać się w działalność pożytku publicznego (np. zadania w obszarze edukacji, ochrony zdrowia), której zakres określa art. 4.1 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. 2003, nr 96, poz. 873).
Rekomendacje wyboru partnera do działań społecznych
Podstawowe kryteria wyboru organizacji:
- Działania instytucji publicznych muszą być transparentne i etycznie niebudzące wątpliwości. Szczególnie istotne jest, aby współdziałać z innymi podmiotami tylko w takich projektach i akcjach, które mają jednoznacznie pozytywny oddźwięk społeczny i nie wiążą się w żaden sposób z promocją nieakceptowalnych treści.
- Niezbędna jest wcześniejsza weryfikacja organizacji – sprawdzenie jej w rejestrach pod kątem poprawności danych, reprezentacji, zakresu prowadzonej działalności.
- Istotne jest zapoznanie się z dokumentami statutowymi organizacji.
- Warto również sprawdzić: opinie na temat organizacji (jaki jest powszechny odbiór organizacji oraz prowadzonych przez nią działań) oraz partnerów, z którymi współpracuje przy realizowanych projektach.
Współpracując z organizacjami pozarządowymi lub planując takie partnerstwo, warto pamiętać, że:
- Podejmując współpracę, należy koncentrować się na zagadnieniach wprost związanych z działalnością czy kompetencjami instytucji publicznej.
- Współpraca może przybrać wiele różnych form i dotyczyć działań na rzecz konkretnej grupy społecznej, rozwiązania istotnego problemu bądź włączenia się w realizację konkretnych inicjatyw lub wydarzeń.
- Jeśli współpraca ma charakter finansowy, należy zadbać o poszanowanie zasad konkurencji w przypadku naboru wniosków o realizację zadań publicznych.
- Na partnera spośród organizacji pozarządowych można wybrać miejscowe organizacje lub regionalne oddziały struktur ogólnopolskich.
- Organizacje pozarządowe można również wspierać akcjami informacyjnymi dotyczącymi możliwości przekazania 1% podatku na rzecz danej organizacji. Tego rodzaju wewnętrzne działania komunikacyjne prowadzi np. ZUS.
- Współpraca z organizacjami może rodzić konflikt interesów, jeśli współpracujące osoby są jednocześnie zaangażowane w proces przyznawania dotacji dla organizacji pozarządowych. Należy dbać o przejrzystość współpracy i jasne zasady dotyczące konfliktu interesów.
Rekomendacje w zakresie współpracy z organizacjami pozarządowymi:
- Ustanowienie we właściwej komórce organizacyjnej mechanizmu koordynacji współpracy z organizacjami pozarządowymi. Rozważenie utworzenia punktów kontaktowych w komórkach organizacyjnych instytucji.
- Określenie form i zakresów współpracy z organizacjami pozarządowymi zgodnie z zapisami art. 5b Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
- Cykliczne diagnozowanie przez instytucję potrzeb organizacji pozarządowych oraz możliwości podjęcia z nimi współpracy.
- W przypadku współpracy finansowej określenie procedury naboru i kryteriów oceny wniosków.
- Cykliczne monitorowanie stanu realizacji współpracy i satysfakcji stron.
- Okresowe raportowanie postępów współpracy, zapewnienie dostępności raportów w wersji online.
- Budowa kanałów komunikacji z organizacjami pozarządowymi (np. skrzynka e-mail, zakładka na stronie internetowej instytucji).
- Spotkania dla organizacji pozarządowych w celu ich sieciowania oraz poznania potencjalnych możliwości współpracy.
